Neden para basarak enflasyon yaratılamaz?

Para basılarak enflasyon yaratılamayacağı, daha doğrusu kalıcı ve sağlıklı enflasyon yaratılamayacağı tarihsel bir gerçekliktir (bu konuya…

Para basılarak enflasyon yaratılamayacağı, daha doğrusu kalıcı ve sağlıklı enflasyon yaratılamayacağı tarihsel bir gerçekliktir (bu konuya Japanification başlığı altında başka bir yazıda değineceğim). Bu sebepten dolayı Fed’ in neden yakın dönemde faiz artıramayacağını da tartışmıştım. Para basma ile enflasyon arasındaki ilişkiyi biraz daha ayrıntılı olarak incelemekte fayda var.

Varsayılanın aksine, enflasyonu yaratan temel veri paranın çokluğu değil, paranın dolaşım hızındaki artıştır. Direkt olarak hane halkına aktarılan ücretler kısa vadede tüketimi artırır ve geçici ve suni bir enflasyon balonunun oluşmasına neden olur. Kalıcı ve sağlıklı enflasyon ise paranın dolaşım hızı yani M2 velocity değerinin artması ile mümkündür.

Aşağıdaki iki tabloların ilkinde hane halkına aktarılan direkt ödemelerin yıllar içindeki artışı, ikincisinde ise velocity değerinin bu artıştan nasıl etkilendiği görülmektedir:

Fed’in kuvvetli enflasyon verileri ile birlikte faiz artırımına gideceği tartışmaları son dönemlerde oldukça arttı. Ancak enflasyonun hangi alanlarda artığına bakıldığımızda artan fiyatların tek bir kategoride olduğu göze çarpmaktadır.

Aşağıda görüldüğü gibi dayanıklı mallarda artış, servis sektöründeki ise düşüş vardır. Bunun nedeni pandemiden dolayı servis sektöründeki tıkanma ve dolaysız ödemeler ile hane halkı gelirlerindeki artışın dayanıklı mallara yönelmesidir.

https://twitter.com/EPBResearch

Hane halkındaki gelirin hangi sektörlere gittiğini de aşağıdaki grafikte görebiliriz:

Özetlemek gerekirse, pandemideki ekonomik şok nedeniyle sadece ABD merkez bankası değil, diğer tüm merkez bankaları da para basma eğilimine gidip krize geçici bir pansuman yapma ihtiyacı duymuşlardır. Hane halkına gönderilen dolaysız ödemeler sayesinde harcanabilir gelirlerde ciddi bir artış meydana gelmiştir. Bu gelir artışı ise servis sektöründeki kapanma nedeniyle dayanıklı mal tüketiminde ciddi bir artışa neden olmuştur ve bu da sadece bu ürünlerdeki enflasyonu tetiklemiştir. Bu dolaysız ödemelerin sonuna gelindiği için önümüzdeki dönemde bu fiyat artışlarının geri çekileceği ve oluşturulan suni enflasyonun söneceği çok yüksek bir ihtimaldir.